Αρνητικό ρεκόρ 7ετίας σημείωσαν οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες το 2023, καθώς ανακόπηκαν οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης που καταγράφονταν έως και το 2022.
Εκτιμάται ότι η περυσινή επίδοση θα είναι χειρότερη από το 2016. Εκείνη τη χρονιά τα υπόλοιπα νοικοκυριών και επιχειρήσεων είχαν σημειώσει πτώση της τάξης των 2 δισ. ευρώ, παρά τα capital controls που βρίσκονταν σε ισχύ.
Ήταν η περίοδος που η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα μετά την περιπέτεια του 2015 και την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων είχε πέσει στο ναδίρ.
Η εκρητική άνοδος
Από το 2017 ωστόσο οι τάσεις αυτές αντιστράφηκαν. Η εφαρμογή του μνημονίου από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ επανέφερε ισορροπία στο σύστημα, ενώ μετά την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία και την άρση των capital controls καταγράφηκαν μαζικές εισροές καταθέσεων.
Στην άνοδο των μεγεθών συνέβαλαν μετά το ξέσπασμα της πανδημίας και οι κρατικές επιδοτήσεις για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Η πορεία των καταθετικών υπολοίπων τους στις τράπεζες την υπό εξέταση περίοδο αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα:
Η εφετινή πορεία
Όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, την περίοδο 2017 - 2022 η καταθετική βάση σημείωσε άνοδο της τάξης των 67 δισ. ευρώ, με τη μέση ετήσια αύξηση να ξεπερνά τα 11 δισ. ευρώ.
Το 2023 ωστόσο η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 11μηνο Ιανουάριος - Νοέμβριος 2023 τα υπόλοιπα νοικοκυριών και επιχειρήσεων σημείωσαν πτώση 260 ευρώ.
Η υποχώρηση της μεγεθών είναι αποτέλεσμα της μείωσης των καταθέσεων των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων σε αυτό το διάστημα, με τις καθαρές εκροές να φτάνουν τα 2,39 δισ. ευρώ.
Στον αντίποδα, άνοδο σημείωσαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών, η οποία έφτασε την ίδια περίοδο τα 2,3 δισ. ευρώ περίπου.
Η χρονιά θα κλείσει με θετικό πρόσημο, καθώς πάντοτε ο Δεκέμβριος είναι ένας πολύ καλός μήνας για τις καταθέσεις.
Κι αυτό διότι καταβάλλονται διάφορα κρατικά επιδόματα, αλλά και το Δώρο Χριστουγέννων στον ιδιωτικό τομέα.
Ωστόσο, η συνολική άνοδος του 2023 εκτιμάται ότι θα είναι η χαμηλότερη από το 2017, καθώς δύσκολα οι καθαρές εισροές τον τελευταίο μήνα του χρόνου θα ξεπεράσουν τα 5 δισ. ευρώ.
Οι λόγοι της ...αναδίπλωσης
Η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου των καταθέσεων είναι πολυπαραγοντική. Αποδίδεται στα ακόλουθα:
- Οι επιχειρήσεις
Πολλές επιχειρήσεις έκαναν χρήση των ταμειακών τους διαθεσίμων για να πληρώσουν τα αυξημένα λόγω πληθωρισμού και υψηλότερου εργατικού κόστους έξοδα.
Άλλωστε, η ανάπτυξη υποχώρησε το 2023 σε σχέση με τη διετία 2021 - 2022, γεγονός που επηρέασε τις πωλήσεις και τα κέρδη τους.
Επιπλέον, κλάδοι όπως το λιανεμπόριο, είδαν τους τζίρους τους να υποχωρούν, γεγονός που αποτυπώθηκε στις τραπεζικές τους καταθέσεις.
- Αποπληρωμές δανείων
Δεν ήταν λίγες οι μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις που προχώρησαν σε πρόωρη αποπληρωμή των χρεών τους στις τράπεζες, λόγω της αύξησης του κόστους δανεισμού, καθώς τα επιτόκια ενισχύθηκαν σημαντικά πέρυσι.
Έτσι, έκαναν χρήση των ρευστών διαθεσίμων τους για να εξοφλήσουν τα δάνειά τους.
Υπολογίζεται ότι συνολικά οι αποπληρωμές δανειακών οφειλών ξεπέρασαν το 2023 τα 25 δισ. ευρώ.
- Η ακρίβεια
Μέρος των νοικοκυριών από τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις φαίνεται πως αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει τα ...έτοιμα για να πληρώσει τις υποχρεώσεις του.
Μπορεί ο πληθωρισμός να έχει αποκλιμακωθεί από τα υψηλά του, ωστόσο συνεχίζει να τρώει το εισόδημα των νοικοκυριών, ειδικά λόγω των υψηλών τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης.
- Επενδύσεις
Οι έχοντες ρευστότητα στις τράπεζες δοκίμασαν την τύχη τους στις αγορές ή σε εναλλακτικές μορφές αποταμίευσης όπως τα κρατικά έντοκα γραμμάτια.
Η άνοδος των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ οδήγησε σε υψηλότερα επίπεδα τις αποδόσεις των κρατικών τίτλων, τα οποία έφτασαν να προσφέρουν σίγουρες αποδόσεις ακόμη και άνω του 4%.
Έτσι, μέρος του καταθετικού κοινού απέκτησε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια για να κλειδώσει ένα εισόδημα σημαντικά υψηλότερο αυτού που προσφέρουν οι προθεσμιακές καταθέσεις.
Επίσης, καταγράφηκαν σημαντικές εισροές σε αμοιβαία κεφάλαια, τα οποία λόγω της ανόδου μετοχών και ομολόγων προσέφεραν πλούσια κέρδη σε όσους τα επέλεξαν.
Συνολικά το 2023 καταθέσεις κοντά στα 3,2 δισ. ευρώ μετατράπηκαν σε μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, ενώ αυξημένες ήταν και οι πωλήσεις λοιπών επενδυτικών ή ασφαλιστικών προγραμμάτων από τις τράπεζες.
