Τα στοιχεία μελέτης της Ευρωπαικής Επιτροπής αποδίδουν τις απώλειες εσόδων από το ΦΠΑ σε δύο λόγους:

1. Στη φοροκλοπή, και
2. Στις εξαιρέσεις και απαλλαγές που υπάρχουν από το φόρο.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το ελληνικό κράτος αδυνατεί να εισπράξει περίπου το 40% των εσόδων που θα έπρεπε να εισπράττει απο τον ΦΠΑ.

Στην πράξη αυτο σημαίνει πως ενώ το 2011 έπρεπε να εισπράξει απο το συγκεκριμένο φόρο 24,8 δισ. ευρώ, τελικά εισέπραξε μόλις 15 δισ. ευρώ, δηλαδή είχε απώλειες της τάξεως των 9,8 δις ευρώ!

Και αυτό συνέβη παρά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ το ίδιο έτος κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες απο το 21% στο 23%. Μέτρο που επιβλήθηκε για τη μείωση του ελλείμματος του προυπολογισμου αλλά, οπως δείχνουν τα στοιχεία, συντέλεσε τελικά στην αύξηση της φοροδιαφυγής.

Οι επιπτώσεις της κρίσης

Σε οτι αφορά την Ελλάδα ειναι σαφές οτι με την επιδείνωση της κρίσης και τις αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ το χάσμα ανάμεσα στα προσδοκώμενα και τα πραγματοποιηθέντα έσοδα μεγάλωσε.

Ετσι ενώ το χάσμα αυτό το 2008 ανάλογουσε στο 3% του ελληνικου ΑΕΠ, το 2011 αναλογούσε στο 4,7%.

Αυτή η άνοδος οφείλεται στη μειωση του ελληνικου ΑΕΠ, αλλά και στο γεγονός οτι με τις αυξήσεις στον ελληνικο ΦΠΑ ενισχύθηκαν και οι τάσεις προς την φοροδιαφυγή.

Υπ' αυτήν την έννοια οι κοινοτικές υπηρεσίες αναμένουν με ενδιαφέρον να διαπιστώσουν αν τελικώς οι πρόσφατες μειώσεις του ΦΠΑ στην Ελλάδα μείωσαν την τάση προς τη φοροδιαφυγή ή όχι.

Η κατάσταση στην ΕΕ

Οπως προκύπτει απο τη μελέτη τα κράτη μέλη της ΕΕ χάνουν κάθε χρόνο, λόγω ελλιπούς είσπραξης του ΦΠΑ, περι τα 200 δις ευρώ, ήτοι το 1,5% του ΑΕΠ τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας και με βαση τα στοιχεια του 2011 το αντίστοιχο ποσοστό ειναι υπερτριπλάσιο (4,7% του ΑΕΠ), με μόνη τη Ρουμανία να βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση (7,9% του ΑΕΠ) χάνοντας περι τα 10 δις ευρώ ετησίως.

Σε απόλυτους αριθμούς, τις υψηλότερες απώλειες από τα έσοδα του ΦΠΑ το 2011, κατέγραψαν η Ιταλία (36 δισ. ευρώ), η Γαλλία (32 δισ. ευρώ), η Γερμανία (26,9 δισ. ευρώ) και η Μ. Βρετανία (19 δισ. ευρώ).

Από το 2008 και μετά, παρατηρείται ανοδική τάση στις απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ σε πολλά κράτη- μέλη και κυρίως στην Ισπανία, την Ελλάδα, τη Λετονία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τη Σλοβακία.

Παράλληλα, εκτιμάται ότι από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά, οι απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ στην ΕΕ, αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 5%. Σημειώνεται, ωστοσο, ότι οι απώλειες από τον ΦΠΑ δεν σχετίζονται μόνο με την απάτη, αλλά και με άλλα ζητήματα όπως πτωχεύσεις, στατιστικά λάθη, καθυστερήσεις πληρωμών, αύξηση της ανεργίας κ.α.

Η λύση στο πρόβλημα

Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή τονίζει πως για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα, πρέπει να υπάρξει πολύπλευρη προσέγγιση.

Ειδικοτερα η Επιτροπή επισημαίνει ότι η πιο σημαντική απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ οφείλεται σε πολιτικές επιλογές που έχουν οδηγήσει σε πολλαπλούς συντελεστές και σε ποικίλες απαλλαγές στα εθνικά φορολογικά συστήματα.

Επιπλέον, σημειώνει ότι τα κράτη- μέλη της ΕΕ θα πρέπει να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των φορολογικών τους συστημάτων.

Αυτό, κατά την Επιτροπή όχι μόνο θα οδηγήσει σε σημαντικές νέες πηγές εσόδων, αλλά θα δημιουργήσει απλούστερα συστήματα φορολογίας για τις επιχειρήσεις, διευκολύνοντας την μεγαλύτερη συμμόρφωση, τονίζει η Επιτροπή.

Με αφορμή τη δημοσιοποίηση της έκθεσης ο επίτροπος, αρμόδιος για θέματα φορολογίας Αλγκρίντα Σεμέντα δήλωσε τα εξής:

«Η φιλόδοξη μεταρρύθμιση για το σύστημα του ΦΠΑ, τα ευρωπαϊκά μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και οι συστάσεις μας για φορολογική μεταρρύθμιση σε εθνικό επίπεδο βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση. Γνωρίζουμε το πρόβλημα, έχουμε προσδιορίσει τρόπους για την επίλυσή του και τώρα είναι η ώρα τα κράτη - μέλη να δράσουν».