A- A+
Alpha Bank: Γιατί συμφέρει να είσαι φοροφυγάς στην Ελλάδα - Τα κίνητρα
Τα οφέλη από τη φοροδιαφυγή είναι συγκρητικά μεγαλύτερα από το όποιο κόστος μπορεί να υποστεί κάποιος που φοροδιαφεύγει. Πώς αναλύει η Alpha Bank το συμπέρασμα μελέτης του ΔΝΤ.

Σε ανάλυση της Alpha Bank αναφέρεται πως το το μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα διαμορφώνεται στο 27% του ΑΕΠ όταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 20,2%.

Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της τράπεζας, η διαφορά αυτή οφείλεται στο υψηλό ποσοστό των αυτοαπασχολούμενων (35% του εργατικού δυναμικού, έναντι 14% κατά μέσο όρο στις ευρωπαϊκές χώρες), στην υψηλή ανεργία και στην χαμηλή φορολογική συνείδηση.

Αδήλωτοι εργαζόμενοι

Όπως τονίζει η Alpha Bank, ένα μεγάλο ποσοστό εισοδήματος δεν δηλώνεται καν στην εφορία. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΠΕ, 1 στους 3 εργαζόμενους δεν είναι καταγεγραμμένος.

Επιπλέον, το μέσο δηλωθέν εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών είναι πολύ κοντά στο κατώτατο εισόδημα και αρκετά χαμηλότερα από το κατά κεφαλήν εισόδημα.

Τα επαγγέλματα που εμφανίζουν τα ανωτέρω στοιχεία παραβατικότητας είναι κυρίως ο κλάδος του τουρισμού, της γεωργίας, των κατασκευών και του εμπορίου.

Τα κίνητρα για φοροδιαφυγή

Σύμφωνα με μελέτη των Artavanis, N., A. Morse and M. Tsoutsoura (2012), που αναφέρεται στη Μελέτη του ΔΝΤ, το πραγματικό εισόδημα των γιατρών, μηχανικών και ιδιωτικών καθηγητών (φροντιστών) στην Ελλάδα μπορεί να είναι και μέχρι 2,5 φορές παραπάνω από το δηλωθέν.

Στην Ελλάδα το υψηλό ποσοστό φοροδιαφυγής εξηγείται από το γεγονός ότι τα οφέλη από την φοροδιαφυγή είναι συγκριτικά μεγαλύτερα από το όποιο το κόστος μπορεί να υποστεί κάποιος που φοροδιαφύγει, για τους ακόλουθους λόγους:

α) Η υψηλή φορολόγηση δημιουργεί ισχυρό κίνητρο για φοροδιαφυγή, καθώς οι φορολογικοί συντελεστές στην Ελλάδα είναι από τους υψηλότερους μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Στην Ελλάδα η φορολόγηση του μισθωτού (η διαφορά μεταξύ μικτού και καθαρού μισθού) φθάνει μέχρι 43%, σε σύγκριση με μόλις 26% στις χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ και ο ΦΠΑ (23%) κατατάσσει την χώρα μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών με το υψηλότερο ΦΠΑ (η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία για παράδειγμα έχουν υψηλότερο ποσοστό ΦΠΑ).

β) Η μικρή πιθανότητα εντοπισμού αυτών που φοροδιαφεύγουν, λόγω προβλημάτων στις ελεγκτικές αρχές, οι οποίες, εκτός των άλλων, τείνουν να επικεντρώνονται σε μη ενεργές εταιρίες με πολύ μικρή πιθανότητα εξασφάλισης των φόρων που οφείλουν, και, επιπλέον, αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία σύγκρισης του φορολογητέου με το πραγματικό εισόδημα, λόγω, π.χ., έλλειψης πρόσβασης σε τραπεζικούς λογαριασμούς, κ.ά..

γ) Παρά το ότι το ύψος των ποινών στην Ελλάδα σε περίπτωση φοροδιαφυγής είναι ιδιαίτερα υψηλό, η πιθανότητα πλήρους εφαρμογής τους και επιβολής τους παραμένει σημαντικά χαμηλή.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα

Ακόμα και στην περίπτωση όπου έχει σταλεί ειδοποιητήριο για διενέργεια φορολογικού ελέγχου σε μια επιχείρηση, η τελευταία μπορεί ακόμη και τότε να κάνει αίτηση για ένταξη σε ένα από τα προγράμματα ρύθμισης που υπάρχουν.

Επιπλέον, εάν ο έλεγχος αποκαλύψει κάποια μη δηλωμένη φορολογική υποχρέωση, ο διευθυντής της τοπικής φορολογικής αρχής έχει τη δυνατότητα να μειώσει το ύψος των συνεπαγόμενων κυρώσεων (μέχρι και στο 100%), ενώ και ο τόκος υπερημερίας (που είναι 1,0% μηνιαίως χωρίς ανατοκισμό από τότε που δημιουργήθηκε η φορολογική υποχρέωση) μπορεί επίσης να περιορισθεί κατά 80%.

Εάν επιπλέον, ο φορολογούμενος διακανονίσει την οφειλή του άμεσα, τότε λαμβάνει 5% έκπτωση στο συνολικό ποσό που οφείλει να πληρώσει ενώ αντιμετωπίζει τότε πολύ μικρό κίνδυνο δίωξης.

Τέλος, αν μια φορολογική υποχρέωση γίνεται ληξιπρόθεσμη τότε ο υπόχρεος φορολογούμενος δεν έχει παρά να περιμένει την επόμενη ρύθμιση. Στην περίπτωση αυτή του προσφέρονται συνήθως πρόσθετες εκπτώσεις στην πληρωμή των προστίμων και των συσσωρευμένων τόκων έως και 50% αν πληρώσει αμέσως.

Η εξέλιξη αυτή μειώνει την πραγματική επιβάρυνσή του με τόκους σε επίπεδα χαμηλότερα ακόμη και από τον τόκο της αγοράς. Έτσι η φοροδιαφυγή γίνεται συμφέρουσα.

Όπως επισημαίνει η Alpha Bank, γενικά, ο συνδυασμός της χαμηλής πιθανότητας εντοπισμού της φοροδιαφυγής, με τη δυνατότητα της μη πληρωμής, ή της ελαχιστοποίησης της υποχρέωσης πληρωμής προστίμων και τόκων καθιστούν την φοροδιαφυγή εφικτή και συμφέρουσα.

Το ΔΝΤ προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την αποτελεσματική εξάλειψη αυτού του καταστροφικού συνδυασμού, τα οποία, παρά τις προσπάθειες που πράγματι γίνονται δεν έχει γίνει ακόμη δυνατό να δώσουν απτά αποτελέσματα στην Ελλάδα.