A- A+
Τα υψηλά spreads φέρνουν αυξήσεις στα επιτόκια δανείων και καταθέσεων
Σε περιβάλλον υψηλότερων επιτοκίων οδηγείται η εγχώρια αγορά χρήματος από τη σημαντική άνοδο των spreads των ελληνικών ομολόγων, επιβαρύνοντας χιλιάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά εν μέσω αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης.

Ηδη το τελευταίο διάστημα έχει καταγραφεί ενίσχυση στο κόστος δανεισμού στην επιχειρηματική πίστη, ενώ ως και το τέλος του α΄ εξαμήνου του 2010 οι τράπεζες αναμένεται να προχωρήσουν σε αυξήσεις των περιθωρίων κέρδους (spreads) τους κατά 80-90 μονάδες βάσης.

Στόχος τους είναι να προσαρμόσουν τα επιτόκια της κατηγορίας στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η εκτίναξη σε ιστορικά υψηλά των αποδόσεων των τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου. Την ίδια στιγμή αναγκάζονται να προσφέρουν καλύτερα επιτόκια στις προθεσμιακές καταθέσεις για μεγάλα σχετικώς ποσά.

Τα διοικητικά επιτελεία των ελληνικών τραπεζών βρίσκονται σε εγρήγορση, διότι οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι, δεδομένου ότι θα πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί με υψηλότερο κόστος η φθηνή ρευστότητα που αντλήθηκε από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1% το προηγούμενο διάστημα. Υπολογίζεται ότι θα υπάρξει μια επιβάρυνση της τάξεως των 400-500 εκατ. ευρώ για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ενδεχόμενο αύξησης του βασικού επιτοκίου του ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), που τοποθετείται στο δεύτερο μισό της εφετινής χρονιάς, χωρίς να αποκλείεται η επίσπευση της σχετικής απόφασης αν η ανάκαμψη στην ευρωζώνη είναι ταχύτερη και δημιουργήσει πληθωριστικές πιέσεις.

Ακριβότερες αναμένεται να είναι και οι τιτλοποιήσεις δανείων, λόγω του νέου νόμου που αφορά τη ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, με τον οποίον ελαστικοποιούνται τα κριτήρια ένταξης σε ευνοϊκό καθεστώς αποπληρωμής των τραπεζικών χρεών. Το γεγονός αυτό θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην τιμολόγηση των σχετικών εκδόσεων, επιβαρύνοντας το συνολικό κόστος άντλησης ρευστότητας από τις ελληνικές τράπεζες.

Από την άλλη, τα έσοδα από τόκους έχουν περιοριστεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, καθώς οι περισσότερες δανειακές συμβάσεις είναι συνδεδεμένες είτε με τα επιτόκια euribor ή με το βασικό επιτόκιο του ευρώ, που βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά. Αυτό σημαίνει ότι οι δανειολήπτες απολαμβάνουν χαμηλά επιτόκια, την ίδια στιγμή που οι τράπεζες αναχρηματοδοτούν τα δικά τους δάνεια με αυξημένο κόστος.

Τα επιτόκια των στεγαστικών

Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον περασμένο Νοέμβριο το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων διαμορφωνόταν σε 4,01% από 5,08% έναν χρόνο νωρίτερα. Ακόμη μεγαλύτερες είναι οι μειώσεις στα επιχειρηματικά δάνεια. Συγκεκριμένα, στις δανειοδοτήσεις με διάρκεια ως ένα έτος το μέσο επιτόκιο έχει υποχωρήσει σε 5,70% από 7,52%, με διάρκεια από 2 ως 5 έτη σε 3,87% από 6,76% και για μεγαλύτερης διάρκειας δάνεια σε 4,20% από 6,39%. Το συγκεκριμένο δωδεκάμηνο οι τράπεζες κατάφεραν μειώνοντας τα επιτόκια στις καταθέσεις να διατηρήσουν το επιτοκιακό τους περιθώριο σε επίπεδα γύρω από το 3,80%.

Σήμερα, που έχουν να αντιμετωπίσουν μια νέα άνοδο στο κόστος άντλησης ρευστότητας τόσο μέσω των καταθέσεων όσο και μέσω των διεθνών αγορών, είναι αναπόφευκτες οι αυξήσεις στα επιτόκια με τα οποία δανείζουν τις ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ηδη το τελευταίο τρίμηνο έχει καταγραφεί άνοδος της τάξεως των 20-30 μονάδων βάσης στα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων, ενώ δεν αποκλείεται και νέα ενίσχυσή τους τους επόμενους μήνες, εφόσον δεν εξομαλυνθεί η κατάσταση με τα ελληνικά ομόλογα. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι δεν αναμένεται να βιώσουμε τις καταστάσεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Lehman Βrothers με τις τράπεζες να πλειοδοτούν για την εξασφάλιση των καταθέσεων. Κάτι τέτοιο θα ήταν σήμερα καταστρεπτικό για το σύστημα και θα διατάραζε τις ισορροπίες.

Χαμένες οι μικρές επιχειρήσεις

Στον αντίποδα, δεδομένες θα πρέπει να θεωρούνται οι αυξήσεις στα επιτόκια των χορηγήσεων. Μεγαλύτερη αναμένεται να είναι η επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις. Οι διοικήσεις των τραπεζών έχουν δώσει σαφείς οδηγίες στους επικεφαλής των επιχειρηματικών κέντρων τους να παρακολουθούν σε καθημερινή βάση τις διακυμάνσεις των επιτοκίων στις διεθνείς χρηματαγορές και να προχωρούν σε μικρές και σταδιακές αναπροσαρμογές των περιθωρίων κέρδους (spreads) με τα οποία χρεώνουν τους δανειολήπτες. Επιπλέον, βρίσκονται σε διαδικασία κατάργησης των επιτοκίων euribor μηνιαίας διάρκειας, τα οποία αντικαθιστούν με τα τριμηνιαία, που είναι υψηλότερα.

Μικρότερες εκτιμάται ότι θα είναι οι μεταβολές στα νέα δάνεια προς νοικοκυριά, τα οποία αναμένονται να είναι εφέτος περιορισμένα. Οπως εξηγούν τραπεζικοί, η μόνη κατηγορία στην οποία το κόστος δανεισμού έχει υποχωρήσει σημαντικά είναι τα στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου συνδεδεμένου με το euribοr επιτοκίου.

Στις υπόλοιπες κατηγορίες τα επιτόκια παραμένουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Εν τω μεταξύ έχει ήδη ξεκινήσει η χρήση της λευκής λίστας της Τειρεσίας ΑΕ, η οποία αναμένεται να γενικευτεί το επόμενο διάστημα, δίνοντας τη δυνατότητα στις τράπεζες να προσφέρουν προσωποποιημένα επιτόκια στους πελάτες τους. Αυτό σημαίνει ότι οι τόκοι που θα πληρώνουν οι δανειολήπτες θα είναι προσαρμοσμένοι στην πιστοληπτική τους ικανότητα και στο ρίσκο που αναλαμβάνει το πιστωτικό ίδρυμα χρηματοδοτώντας τους.