Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2018 συνεχίστηκε η ενίσχυση της καταθετικής βάσης των ελληνικών τραπεζών η οποία έχει ξεκινήσει ήδη από τα μέσα του 2016.

Οι λόγοι της ανόδου

Η επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης το 2018 και η βελτιωμένη εμπιστοσύνη προς την ελληνική οικονομία, ως αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, ενδυνάμωσαν τη ζήτηση καταθέσεων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Θετική επίδραση στις τραπεζικές καταθέσεις ασκεί τα τελευταία έτη και η διευρυμένη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών, καθώς αυτές συνδέονται με τραπεζικούς λογαριασμούς και επιτρέπουν στους χρήστες τους να υποκαταστήσουν το χρήμα σε φυσική μορφή με τραπεζικό χρήμα.

Οι εξελίξεις αυτές συμβάδισαν με σημαντική περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών στο τραπεζικό σύστημα στη διάρκεια του 2018.

Τι δείχνουν τα νούμερα

Ειδικότερα, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα αυξήθηκαν συνολικά την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2018 κατά 4,4 δισεκ. ευρώ (ή περί-που 4%), καταγράφοντας σημαντική επιτάχυνση του ετήσιου ρυθμού ανόδου τους.

H άνοδος των καταθέσεων σημειώθηκε παρά την περαιτέρω συρρίκνωση της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον τομέα αυτό (-2,8 δισεκ. ευρώ) και αφορούσε κατά τα 3/5 περίπου τα νοικοκυριά και κατά τα 2/5 τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις.

Ειδικότερα, οι καταθέσεις των νοικοκυριών, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος (70%) της κατάθετικής βάσης των τραπεζών, αυξήθηκαν κατά 3,5 δισεκ. ευρώ την εξεταζόμενη περίοδο και ο ετήσιος ρυθμός αύξησής τους επιταχύνθηκε σημαντικά, φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων πέντε ετών (Δεκέμβριος 2017: 3,6%, Οκτώβριος 2018: 6,1%).

Ευνοϊκή επίδραση στις καταθέσεις των νοικοκυριών άσκησε το 2018 η ενίσχυση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος.

Οι κινήσεις των επιχειρήσεων

Οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, αντιπροσωπεύουν το 14% του συνόλου, παρουσίασαν άνοδο κατά 0,9 δισεκ. ευρώ, αλλά ο ετήσιος ρυθμός αύξησής τους μετριάστηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (Δεκέμβριος 2017: 12,6%, Οκτώβριος 2018: 7,9%).

Η επιβράδυνση αυτή συνδέεται πιθανόν με τις εντεινόμενες προσπάθειες των τραπεζών για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών ανοιγμάτων.

Ειδικότερα, οι καταθέσεις όψεως και οι τρεχούμενοι λογαριασμοί, που εξυπηρετούν σκοπούς συναλλαγών, συνέχισαν να ενισχύονται στη διάρκεια του 2018 με υψηλό ρυθμό σε συνέπεια με την υπό εξέλιξη οικονομική ανάκαμψη.

Ομοίως, οι καταθέσεις απλού ταμιευτηρίου των νοικοκυριών αυξήθηκαν στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου με σταδιακά ενισχυόμενο ρυθμό, που αντανακλά την άνοδο του διαθέσιμου εισοδήματος στη διάρκεια του έτους.

Οι προθεσμιακές καταθέσεις

Οι καταθέσεις προθεσμίας, οι οποίες εξυπηρετούν επενδυτικούς σκοπούς των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, δεδομένων και των περιορισμών στη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, επίσης αυξήθηκαν στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου με ελαφρά επιταχυνόμενο ρυθμό.

Η συνεχιζόμενη βελτίωση των καταθέσεων προθεσμίας υποδηλώνει σταδιακή ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταθετών.

Ακόμη και απουσία περιορισμών στη διασυνοριακή κίνηση κεφαλαίων, οι τοποθετήσεις σε καταθέσεις προθεσμίας θα ευνοούνταν από το γεγονός ότι τα επιτόκια που αποδίδουν οι καταθέσεις στις εγχώριες τράπεζες υπερέχουν συγκριτικά με το εξωτερικό.

Τα μετρητά που κυκλοφορούν

Η επιστροφή αποθησαυρισμένων τραπεζογραμματίων στο τραπεζικό σύστημα λόγω της βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών, η διευρυμένη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών και οι συναλλαγές των ξένων επισκεπτών στη χώρα μας είχαν ως αποτέλεσμα να συνεχιστεί η υποχώρηση της εκτιμώμενης νομισματικής κυκλοφορίας, και μάλιστα ως ποσοστού της ποσότητας χρήματος με την ευρεία έννοια (M3).

Το ποσοστό αυτό υποχώρησε, παραμένει ωστόσο υψηλότερο από το καταγραφόμενο πριν από την εκδήλωση της ελληνικής κρίσης.

Όσον αφορά τις τοποθετήσεις κατοίκων (επιχειρήσεων και νοικοκυριών) σε χρηματοοικονομικά στοιχεία στο εξωτερικό, εκτιμάται ότι επιστρέφουν κεφάλαια στη χώρα μας τόσο από καταθέσεις στο εξωτερικό όσο
και από αμοιβαία κεφάλαια.

Οι προοπτικές

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η διατήρηση συνθηκών εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα και η ενδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας και του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών αναμένεται να συμβάλουν σε περαιτέρω ενίσχυση των καταθέσεων το επόμενο διάστημα.

Ευνοϊκή επίδραση αναμένεται να συνεχίσει να ασκεί επίσης η διευρυμένη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών.

Τέλος, θετικά θα λειτουργήσει τυχόν ανάκαμψη της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις ή και περαιτέρω περιορισμός της συστολής της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον τομέα των νοικοκυριών.