Το πρακτορείο μέσα από μία σειρά ερωτήσεων - απαντήσεων προσπαθεί να περιγράψει υπό ποιες συνθήκες θα ληφθούν μέτρα περιορισμού στην κίνηση κεφαλαίων και τι θα σημαίνουν για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα:
- Πώς θα συμβεί;
Το πιθανό σενάριο είναι πως μια κατάρρευση των συνομιλιών θα οδηγήσει τις κυβερνήσεις να πουν στον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ότι δεν μπορεί να περιμένει πως θα συνεχιστεί περαιτέρω η έκτακτη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ (ELA).
Ο Πρωθυπουργός θα βρεθεί τότε αντιμέτωπος με την επιλογή να αφήσει τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή να επιβάλει έλεγχο κεφαλαίων.
- Τι θα γίνει αν η Ελλάδα αθετήσει μια υποχρέωσή της;
Πολλές από τις εγγυήσεις (collaterals) που δεσμεύονται έναντι του ELA, είναι ομόλογα εγγυημένα από την κυβέρνηση και ελληνικούς τίτλους, μεταξύ των οποίων και έντοκα γραμμάτια.
Εάν η Ελλάδα χάσει μια προθεσμία, οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώζώνης πιθανώς να αποφάσιζαν πως τα πιστωτικά ιδρύματα δεν είναι πλέον επιλέξιμα για να δεχθούν έκτακτη ρευστότητα, καθώς ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος.
Η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλει ένα πολύ μεγάλο discount στην ονομαστική αξία των ελληνικών collateral βάζοντας ένα αυστηρό όριο για τον μέγιστο δυνητικό ELA.
Η ΕΚΤ θα μπορούσε ακόμη και να διακόψει τον ELA αμέσως αναγκάζοντας τον Αλέξη Τσίπρα να αποφασίσει επί τόπου.
- Πώς θα δούλευε ο έλεγχος κεφαλαίων;
Θα είναι κάτι κακό. Κανένας δεν γνωρίζει ποιες θα είναι οι λεπτομέρειες για την Ελλάδα, αλλά στην Κύπρο συνέβησαν τα εξής:
Οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ περιορίστηκαν στα 300 ευρώ ημερησίως ανά άτομο.
Η μεταφορά περισσότερων από 300 ευρώ στο εξωτερικό έπρεπε να λαμβάνουν έγκριση από μια ειδική επιτροπή.
Οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε εντολή πληρωμής. Οι γονείς δεν μπορούσαν να στείλουν στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό περισσότερα από 5.000 ευρώ το τρίμηνο.
Οι Κύπριοι που ταξίδευαν στο εξωτερικό μπορούσαν να έχουν μαζί τους όχι περισσότερα από 1.000 ευρώ και οι επιταγές δεν μπορούσαν να εξαργυρωθούν.
- Πώς θα επιβληθεί ο έλεγχος κεφαλαίων;
Συνήθως αυτό γίνεται σαν... έκπληξη. Στην Κύπρο ξεκίνησε με μια αργία (μεταξύ 16-18 Μαρτίου 2013). Αυτό έδωσε στη χώρα χρόνο να διαπραγματεύεται μια συμφωνία με τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ.
Οι τράπεζες άνοιξαν ξανά έχοντας επιβληθεί οι περιορισμοί και ένα σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος της χώρας, το οποίο περιελάμβανε την επιβολή ζημίας επί των καταθέσεων.
- Ποιος παίρνει την απόφαση;
Η απόφαση είναι της ελληνικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με νόμο του 1993, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας μπορεί να επιβάλει περιορισμούς, αλλά χρειάζεται το υπουργείο Οικονομικών για να εγκρίνει την απόφασή του την ίδια ημέρα.
- Πόσο καιρό μπορεί να διαρκέσει;
Πραγματικό όριο δεν υπάρχει. Η Κύπρος κράτησε τους ελέγχους για δύο χρόνια, αν και υποτίθεται πως προοριζόταν ως προσωρινό μέτρο.
Οι περιορισμοί σταδιακά χαλάρωσαν προτού αρθούν οριστικά φέτος τον Απρίλιο.
Η εμπειρία από άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ισλανδία αποδεικνύει ότι από την στιγμή που θα επιβληθούν μπορούν να αφαιρεθούν σταδιακά μόνο μετά από μια μεγάλη χρονική περίοδο.
- Ποια άλλη επίδραση θα μπορούσαν να έχουν στην Ελλάδα;
Θα έδιναν στην Ελλάδα χώρο και χρόνο να αναπνεύσει και να πετύχει μια συμφωνία με τους πιστωτές σε μια τραπεζική αργία, αλλά το κόστος θα ήταν μεγάλο.
Το όριο στις επιχειρηματικές συναλλαγές και η απόσυρση των καταθέσεων θα έπληττε τις πωλήσεις λιανικής, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις εισαγωγές και κάθε άλλο κλάδο της οικονομικής δραστηριότητας.
- Θα είχε άλλες επιλογές ο Τσίπρας;
Οχι ακριβώς. Εάν η κυβέρνηση άφηνε τις τράπεζες να φθάσουν στο όριο της χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης, το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ξέμενε από μετρητά μέσα σε λίγες ημέρες, καθώς οι καταθέτες θα απέσυραν όσα περισσότερα χρήματα θα μπορούσαν.
Αυτό θα οδηγούσε σίγουρα την Ελλάδα εκτός του ευρώ, από την στιγμή που καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρευστότητα.
Ακόμη κι αν η κυβέρνηση σχεδιάζει να εγκαταλείψει το ευρώ, τα capital controls θα είχαν και τότε νόημα, καθώς θα σταματούσαν το ρολόι μέχρι να τυπωθεί νέο νόμισμα.
- Ο έλεγχος κεφαλαίων είναι νόμιμος;
Σπανίως. Ενώ η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι μια από τις τέσσερις βασικές ελευθερίες της ΕΕ, οι περιορισμοί είναι δυνατοί μόνο «κάτω από αυστηρούς όρους για λόγους δημόσιας ασφάλειας».
Η Κομισιόν επέτρεψε στην Κύπρο να το κάνει και αυτό είναι το μόνο καταγεγραμμένο παράδειγμα. Τότε τονίστηκε ότι «υπήρχε σημαντικός κίνδυνος πλήρους αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος».