Εκτός από την αύξηση των αποδόσεων που καταγράφεται στις προθεσμιακές καταθέσεις το τελευταίο τετράμηνο, τα τμήματα ανάπτυξης προϊόντων των πιστωτικών ιδρυμάτων προχωρούν στην παροχή διαφόρων κινήτρων, ώστε να μεταφέρουν κεφάλαια σε πιο μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις.
Την ίδια στιγμή οι τράπεζες έχουν να ανταγωνιστούν τους τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου που διατίθενται στο κοινό με αφορολόγητη απόδοση, η οποία στις τελευταίες δημοπρασίες έφτασε ως και το 4,85% για το έντοκο γραμμάτιο ετήσιας διάρκειας. Με δεδομένη τη δύσκολη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, έχουν λανσαριστεί το τελευταίο διάστημα διάφορες ελκυστικές προσφορές στο κομμάτι των καταθετικών- επενδυτικών προϊόντων χαμηλού και μεσαίου ρίσκου.
Στις προθεσμιακές καταθέσεις μπορεί τα επιτόκια να μην επανήλθαν στα επίπεδα του 6%7%, ωστόσο έχουν σημειώσει άνοδο της τάξεως των τουλάχιστον 100 μονάδων βάσης από τα χαμηλά που βρίσκονταν τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι τραπεζίτες δεν επιθυμούν στην παρούσα φάση να μπουν σε έναν νέο «πόλεμο» αποδόσεων που θα επιβάρυνε σε μεγάλο βαθμό το κόστος άντλησης κεφαλαίων μέσω των καταθέσεων και κατ΄ επέκταση τα περιθώρια κέρδους τους.
Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος, η μέση απόδοση των νέων προθεσμιακών καταθέσεων με διάρκεια ως και 12 μήνες διαμορφώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο σε 2,35% από το ιστορικό χαμηλό (2,01%) του Νοεμβρίου 2009. Είχε προηγηθεί η εκτίναξή της στο 5,37% στο τελευταίο τρίμηνο του 2008, μετά την κατάρρευση της Lehman Βrothers, γεγονός το οποίο είχε οδηγήσει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ στον ασφαλή και προσοδοφόρο «κουμπαρά» των καταθέσεων προθεσμίας.
Το πρώτο τρίμηνο του 2010 εκτιμάται ότι το μέσο επιτόκιο για λογαριασμούς προθεσμίας ετήσιας διάρκειας κινείται πέριξ του 3%. Οι αποταμιεύσεις των ελληνικών νοικοκυριών στα εν λόγω προϊόντα ανέρχονται σε 107 δισ. ευρώ έναντι 86 δισ. ευρώ που είναι τοποθετημένα σε λογαριασμούς πρώτης ζήτησης (ταμιευτήριο, τρεχούμενοι).
Αυτό που είχε παρατηρηθεί τους τελευταίους μήνες του 2009 ήταν πτώση των ροών προς τις προθεσμιακές καταθέσεις, λόγω της υποχώρησης των αποδόσεών τους. Ωστόσο τους τελευταίους μήνες παρατηρείται αντιστροφή της πτωτικής τάσης. Συγκεκριμένα, από τα 16 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο στο τελευταίο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς, τα νέα κεφάλαια που τοποθετήθηκαν σε λογαριασμούς της κατηγορίας έφτασαν τα 23 και 21 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2010 αντίστοιχα.
Οι προσφορές των τραπεζών
1. ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΚΕΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ
«Κλειδί» για την εξασφάλιση μεγαλύτερου επιτοκίου αποτελεί η χρονική διάρκεια της κατάθεσης, αλλά και το ύψος των κεφαλαίων που είναι διατεθειμένος να δεσμεύσει ο καταθέτης. Σε γενικές γραμμές για την εξασφάλιση μιας απόδοσης της τάξεως του 3%-3,5% απαιτείται κατάθεση της τάξεως τουλάχιστον των 30.000 ευρώ και το «κλείσιμό» της για 12 μήνες. Δεν είναι τυχαίο ότι στην αγορά εμφανίστηκαν τον τελευταίο μήνα καταθέσεις με διάρκεια τριών ετών.
Στο πλαίσιο αυτό, το νέο χαρακτηριστικό που εντοπίζεται πλέον σε πολλά προϊόντα αποτελεί η αυξανόμενη απόδοση όσο περνούν οι μήνες ή τα τρίμηνα ή ακόμη και τα χρόνια. Συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα στον καταθέτη να αποσύρει τα κεφάλαιά του ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, αν επιλέξει να συνεχίσει την κατάθεσή του, του προσφέρεται ως μπόνους αυξημένο επιτόκιο. Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή υπάρχει στην αγορά προϊόν 12μηνης διάρκειας που αποδίδει τους τόκους και παρέχει το δικαίωμα στον καταθέτη να κάνει ανάληψη όλων των χρημάτων του ανά τρίμηνο.
Ωστόσο, όσο πιο πολλά τρίμηνα διατηρείται «κλειδωμένη» η κατάθεση στην ίδια τράπεζα τόσο περισσότερο αυξάνεται η συνολική απόδοσή της. Με ανάλογο τρόπο λειτουργεί άλλο προϊόν με μέγιστη διάρκεια τα τρία έτη και δικαίωμα ανάληψης της κατάθεσης στο τέλος κάθε χρονιάς. Αλλες τράπεζες προσφέρουν προγράμματα με χαρακτηριστικά όπως η παροχή, υπό τη μορφή δώρου, επιπλέον τόκων ενός μήνα ή η προκαταβολή όλων των τόκων της κατάθεσης στην αρχή της. Τέλος, δίδονται κίνητρα για τη συστηματική αποταμίευση.
Συγκεκριμένα, διατίθενται στην αγορά προθεσμιακές καταθέσεις που θέτουν ως προϋπόθεση για την εξασφάλιση του υψηλού επιτοκίου την καταβολή ενός ελαχίστου ποσού κάθε μήνα, το οποίο μπορεί να ξεκινά από τα 50 ευρώ. Αλλα προϊόντα τοκίζουν με υψηλό επιτόκιο το μέρος της κατάθεσης που υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο κάθε μήνα. Αν για παράδειγμα το όριο αυτό τοποθετείται στις 2.500 ευρώ, ο καταθέτης εξασφαλίζει υψηλή απόδοση για τα επιπλέον χρήματα πάνω από το ποσό αυτό.
2. ΚΑΛΑΘΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Οι αποδόσεις τους για ένα ποσοστό της συνολικής επένδυσης είναι ιδιαίτερα ελκυστικές, ως και τετραπλάσιες σε σύγκριση με τα μέσα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων, αλλά ταυτοχρόνως ενέχουν το ρίσκο απώλειας μέρους του αρχικού κεφαλαίου. Αυτό συμβαίνει διότι τα χρήματα του επενδυτή κατανέμονται μεταξύ μιας προθεσμιακής κατάθεσης μικρής διάρκειας με υψηλό επιτόκιο και αμοιβαίων κεφαλαίων.
Ετσι ο επενδυτής έχει μηδενικό ρίσκο και εξασφαλισμένη απόδοση για ένα μέρος του κεφαλαίου του, συνήθως για το μισό, αλλά το υπόλοιπο μισό εκτίθεται στους κινδύνους των αγορών μέσω των μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων που υποχρεωτικά αγοράζει. Το πλεονέκτημα των σύνθετων προϊόντων είναι ότι ο επενδυτής έχει τη δυνατότητα επιλογής του είδους του αμοιβαίου κεφαλαίου (ομολογιακό, μεικτό, μετοχικό) στο οποίο θα επενδυθεί ένα μέρος του κεφαλαίου του, ώστε η επένδυση των χρημάτων του να ταιριάζει όσο το δυνατόν περισσότερο στο προφίλ του.
Συνήθως όσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο που αναλαμβάνεται μέσω των Α/Κ και όσο πιο υψηλό είναι το ποσοστό του αρχικού κεφαλαίου που επενδύεται σε αυτά τόσο καλύτερη θα είναι η απόδοση της προθεσμιακής κατάθεσης. Θετικό είναι πάντως το γεγονός ότι το ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο σε αυτά τα προγράμματα είναι σχετικά μικρό και μπορεί να ξεκινά ακόμη και από τις 5.000 ευρώ.
3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΓΓΥΗΜΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Τα περισσότερα προϊόντα της κατηγορίας που λανσάρουν οι τράπεζες το τελευταίο διάστημα έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, αλλά και μια ελάχιστη εξασφαλισμένη απόδοση. Για παράδειγμα, έχουν εμφανιστεί στην αγορά προϊόντα ακόμη και έξι ετών, των οποίων η ετήσια απόδοση μπορεί να κυμαίνεται από 1% ως και 6,5%, ανάλογα με την πορεία χρηματιστηριακών δεικτών ή μετοχών.
Το αρχικό κεφάλαιο της κατάθεσης είναι συνήθως χαμηλό, ξεκινώντας από τις 10.000 ευρώ, ενώ παρέχεται η δυνατότητα στον αποταμιευτή να αποχωρήσει αν χρειαστεί πριν από τη λήξη του προϊόντος, με κίνδυνο όμως απώλειας μέρους του αρχικού κεφαλαίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα από ορισμένα προϊόντα μπορεί να επιτευχθεί σημαντική γεωγραφική διασπορά του επενδυόμενου κεφαλαίου, καθώς η τελική απόδοση της επένδυσης μπορεί να εξαρτάται από την πορεία όχι ενός αλλά πολλών δεικτών ή μετοχών από διαφορετικές χώρες.
Σημειώνεται πάντως ότι δεν αναμένεται να δούμε πολύ σύνθετα στοιχήματα, όπως αυτά που είχαν εμφανιστεί το 2007, καθώς δεν υπάρχουν πλέον οι απαραίτητοι για τη λειτουργία των συγκεκριμένων προϊόντων αντισυμβαλλόμενοι στις αγορές παραγώγων.
4. ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΥΠΟ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα του κλασικού λογαριασμού ταμιευτηρίου με αυτά της προθεσμιακής κατάθεσης, δηλαδή τη ρευστότητα και τις υψηλότερες αποδόσεις. Σε ό,τι αφορά το σκέλος της κατάθεσης, λειτουργούν ακριβώς όπως οι απλοί καταθετικοί λογαριασμοί.
Δηλαδή, ο καταθέτης μπορεί να πραγματοποιεί καταθέσεις για όποιο ποσόν και όποια στιγμή το επιθυμεί, απολαμβάνοντας μάλιστα επιτόκιο υψηλότερο από αυτό των απλών καταθέσεων.
Οταν κάνει ανάληψη, πρέπει να ειδοποιήσει την τράπεζα νωρίτερα - π.χ., 30 ή 45 ημέρες πριν-, ώστε να μην του επιβληθεί ποινή και να εισπράξει το σύνολο των τόκων που του αναλογούν. Τα επιτόκιά τους είναι ανάλογα με το διάστημα προειδοποίησης. Οσο μεγαλύτερο είναι αυτό τόσο υψηλότερη και η απόδοση.
5. ΣΥΝΘΕΤΑ ΤΡΑΠΕΖΟΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Αποτελούν τη νέα «μόδα» στον χώρο των επενδύσεων, καθώς συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά μιας προθεσμιακής κατάθεσης, ενός αμοιβαίου κεφαλαίου και ενός ασφαλιστικού προϊόντος ζωής.
Συγκεκριμένα, ένα μέρος του αρχικού κεφαλαίου τοποθετείται σε μια προθεσμιακή κατάθεση, συνήθως μεγάλης διάρκειας (περί τα πέντε έτη), και το υπόλοιπο σε αμοιβαίο κεφάλαιο ή επενδυτικό καλάθι. Παράλληλα παρέχεται ασφαλιστική κάλυψη ζωής στον επενδυτή και στην οικογένειά του σε προνομιακή τιμή.